Σχετικά με την ιστορία της αρχιτεκτονικής και πώς εξελίχθηκε για να θέσει τις βασικές αρχές της αρχιτεκτονικής που γνωρίζουμε σήμερα, θα επιστρέψουμε σε μια από τις πιο σημαντικές και σημαντικές περιόδους γνωστές στην αρχιτεκτονική: την Ελλάδα. Αιγαιακή, Αρχαϊκή, κλασική και Ελληνιστική περίοδος.
Όσον αφορά τα γραπτά αρχεία, η «προϊστορία» χρονολογείται μεταξύ 35.000 π.Χ. και 3000 π.Χ. στη Μέση Ανατολή (2000 π.Χ. στη Δυτική Ευρώπη). Οι αρχαίοι οικοδόμοι είχαν μια βαθιά κατανόηση των ανθρώπινων ανταποκρίσεων σε περιβαλλοντικές συνθήκες και φυσικές ανάγκες. Αρχικά, οικογένειες και οι φυλές ζούσαν μαζί σε καλύβες που καλύπτονται από δέρμα και οστά. Χιλιάδες χρόνια αργότερα, οι ανθρώπινοι οικισμοί εξελίχθηκαν σε οχυρωμένους τοίχους από λάσπη γύρω από ορθογώνιους όγκους με τρυπημένα ανοίγματα για εξαερισμό και ηλιακό φως.
Η αρχαία ελληνική πόλη-κράτος ήθελε να ενισχύσει τη σημασία της ύπαρξης «ισορροπημένης ζωής και ορθών ηθών», και για να το πράξουν, σχεδίασαν ναούς βασισμένους σε μαθηματικές αναλογίες, αντανακλώντας τον πολιτισμό τους και τις υψηλές αξίες.
Οι Έλληνες επικοινωνούσαν χώρους και σχήματα με έμφαση στην αναλογικότητα, όπως φαίνεται έντονα από τον Έλληνα μαθηματικό Πυθαγόρα. Και από αυτό, το στυλ των ελληνικών κτιρίων βασίστηκε σε μεγάλο βαθμό στις διαστάσεις, την κλίμακα και τη σχέση τους μεταξύ τους. Όσον αφορά τα υλικά, ο Έλληνας διέθετε εξαιρετική χειροτεχνία σε πέτρα, χτίζοντας μνημειώδεις κατασκευές και διακοσμώντας τα με εκλεπτυσμένη μαρμάρινη τέχνη.
Η αρχαία ελληνική πόλη-κράτος ήθελε να ενισχύσει τη σημασία της ύπαρξης «ισορροπημένης ζωής και ορθών ηθών», και για να το πράξουν, σχεδίασαν ναούς βασισμένους σε μαθηματικές αναλογίες, αντανακλώντας τον πολιτισμό τους και τις υψηλές αξίες.
Πολιτισμός Αιγαίου
Οι ναυτικοί πολιτισμοί που ζούσαν γύρω από το Αιγαίο έμαθαν πώς να χρησιμοποιούν φυσικούς πόρους και να κάνουν εμπόριο με γειτονικές μεσογειακές χώρες, γεγονός που οδήγησε στην κατασκευή γεωργικών γαιών, χωριών και μικρών οχυρωμένων οικισμών κατά μήκος της ακτής της θάλασσας. Κατά τη δεύτερη χιλιετία, οι ιστορικοί πιστεύουν ότι υπήρχαν δύο πολιτισμοί σε αυτή τη γη: Μινωίτες και Μυκηναίοι.
Η Κνωσός είναι ίσως η μεγαλύτερη και πιο αναγνωρισμένη μινωική δομή. Πιστεύεται ότι πριν από έναν μεγάλο σεισμό που χτύπησε το 1700 π.Χ., αποτελούσε μια σειρά διασκορπισμένων κατασκευών που κάθονταν γύρω από μια μεγάλη ορθογώνια αυλή. Ωστόσο, ξαναχτίστηκε μετά τον σεισμό σε μια επαναλαμβανόμενη, ενοποιημένη διάταξη με πολλαπλά επίπεδα, διαδρόμους, σκάλες και μια κεντρική αυλή. Τα κατώτερα δάπεδα κατασκευάστηκαν με τοιχοποιία «ashlar», ενώ τα ανώτερα δάπεδα ήταν χτισμένα με μπάζα, ξύλο, ξύλινα δοκάρια και χαρακτηριστικές ξύλινες μινωικές κολόνες. Όσο για τους Μυκηναίους, η Ακρόπολη των Μυκηνών, μαζί με τον πολεοδομικό σχεδιασμό, χτίστηκαν για τον κύριο σκοπό της «δύναμης και άμυνας». Ως εκ τούτου, οι άνθρωποι έπρεπε να μπουν μέσα από μια μεγάλη «Πύλη των Λεόντων» και να περπατήσουν μέσα από ένα στενό πέρασμα για να μπουν στην πόλη. Οι προθάλαμοι, τα πέτρινα πέταλα και οι τριγωνικές θολωτές καμάρες υπήρχαν έντονα στις Μυκήνες.
Αρχαϊκή περίοδος
Η αρχαϊκή περίοδος είχε μερικές από τις σημαντικότερες αρχιτεκτονικές συνεισφορές. Τότε, οι ντόπιοι αναζητούσαν επιπλέον χωράφια και φυσικούς πόρους, οπότε επέκτειναν τα εδάφη τους και σχεδίασαν ορθογώνιους οικισμούς γύρω από ναούς και αγορές στο κέντρο της πόλης τότε. Εκτός από τις πόλεις και τις κατασκευές με σχέδιο πλέγματος, εισήχθησαν καλυμμένες στοές, κεκλιμένες στέγες και πέτρινα άξονες. Ίσως τα πιο διακεκριμένα αρχιτεκτονικά στοιχεία της Αρχαϊκής περιόδου ήταν οι κίονες, ή αυτό που τώρα γνωρίζουμε ως τάξεις αρχιτεκτονικής, λόγω της ορολογίας που χρησιμοποίησε ο Ρωμαίος αρχιτέκτονας Βιτρούβιος. Οι στυλιζαρισμένες βάσεις, τα κιονόκρανα και οι θρησκείες ταξινομήθηκαν σε τρεις τύπους: Δωρικός (χωρίς βάση και απλό κεφάλαιο), Ιωνικός (έχει βάση με κυλίνδρους «βολές» ως πρωτεύουσες) και Κορινθιακός (έχει βάση με πολύ περίτεχνα και στυλιζαρισμένα κεφάλαιο).
Κλασική περίοδος
Τα κτίρια που χτίστηκαν κατά την κλασική περίοδο (περίπου 480 – 320 π.Χ.) υπογραμμίζουν την ωριμότητα και την οξύτητα που είχε φτάσει η Ελλάδα εκείνη την εποχή από την άποψη της αρχιτεκτονικής, ειδικά εκείνων που χτίστηκαν στην Ακρόπολη. Το πιο διάσημο κτίριο στο αρχαίο συγκρότημα είναι ο Παρθενώνας, ο οποίος είναι επίσης ο μεγαλύτερος ναός που χτίστηκε κατά την Κλασική εποχή. Ενσωματώνει στήλες ιονικού και δωρικού προστύλου που βρίσκονται σε κυρτό στυλοβάτη (πλατφόρμα). Άλλες σημαντικές δομές είναι ο Παλιός Ναός της Αθηνάς, τα Προπύλαια και το Ερέχθειο.
Ελληνιστική περίοδος
Οι κορινθιακές στήλες κυριάρχησαν στην ελληνιστική περίοδο, καθώς η αρχιτεκτονική απομακρύνθηκε από την κυρίαρχη εκλεπτυσμένη γεωμετρία της κλασικής περιόδου. Επιπλέον, οι αρχιτέκτονες άρχισαν να εστιάζουν σε εξωτερικούς χώρους και θέατρα για να ενθαρρύνουν τις αστικές αλληλεπιδράσεις, οι οποίες οδήγησαν στην κατασκευή των στοών και των θεάτρων. Οι στοές, οι οποίες είναι κιονοστοιχίες, θεωρούνταν ως μεταβατικοί χώροι με το να βρίσκονται σε ανοιχτό χώρο, αλλά ταυτόχρονα προστατευμένοι. Το Θέατρο της Επιδαύρου (τέλη του 4ου αιώνα π.Χ.) εκτιμάται ιδιαίτερα από ιστορικούς και αρχιτέκτονες για τη μοναδική ακουστική και τη κατασκευαστική ανάπτυξη των επιπέδων και της συμμετρία του.
